Druga część filmu opowiadająca o losach budowy kompleksu Riese w Górach Sowich w kontekście domniemanej produkcji zbrojeniowej. Czy możemy w jakikolwiek sposób łączyć budowę podziemi w Górach Sowich z budową podziemnej fabryki? Co mówią o przeznaczeniu kompleksu Riese dokumenty i świadkowie tamtych wydarzeń? Zapraszam do oglądania drugiej i ostatniej części filmu.
Poniżej zamieszczam dla przypomnienia pierwszą część filmu.
W poprzednim filmie zaprezentowane zostały zmiany jakie zaszły przy budowie kompleksu Riese w Górach Sowich w połowie 1944 roku. Wydarzenia te zostały odtworzone na podstawie protokołów przesłuchań, zeznań świadków i relacji osób biorących udział w naradach budowlanych z udziałem samego Hitlera i najważniejszych urzędników Ministerstwa Uzbrojenia i Produkcji Wojennej, Organizacji Todt oraz Luftwaffe. Z zaprezentowanych i przetłumaczonych dokumentów wyłania się obraz budowy, która ulegała kilkukrotnie poważnym zmianą. Budowa systemu rozproszonych kwater dla sztabów, łącznie z kwaterą główną dla wodza III Rzeszy, ostatecznie nigdy nie została zrealizowana na Śląsku. Jednocześnie w tle cały czas przewijała się kwestia produkcji zbrojeniowej, tak niezbędnej dla odwrócenia losów przegranej wojny. Był to jeden z głównych tematów poruszanych w czasie gorączkowych wojennych narad.
Szczegółowe informacje nt. zaprezentowanych dokumentów znajdują się tutaj.
Zakłady Krupp AG w Głuszycy
W pierwszej połowie filmu przeprowadziłem niezwykle ciekawą rozmowę z Grzegorzem Borensztajnem z Fundacji Szlakiem Riese, na temat zakładów zbrojeniowe Krupp AG w Głuszycy. Zakłady te zostały ulokowane w dawnych zakładach bawełnianych Meyer Kauffmann Textilwerke. W czasie wojny produkowano w nich części do samolotów wojskowych. Grzegorz ciekawie opowiada o ich losach i odnalezionych dokumentach.
W Głuszycy zakłady Krupp AG istniały w dwóch miejscach:
- Zakład I (Werk I) – lokalizacja
- Zakład II (Werk II) – lokalizacja
Relacje i zeznania świadków
W drugiej połowie filmu zaprezentowałem relacje i wspomnienia światków:
- Wspomnienia Anny Gwiazdy w listach do Józefa Piszczka, opracowane na podstawie publikacji „Riese Hitlerowskie Podziemia Śmierci”, autor Zbigniew Dawidowicz.
- Fragment wspomnień byłego więźnia AL Riese Wolfsberg Davida Halivniego, źródło: United States Holocaust Memorial Museum, Accession Number: 2014.62.1 | RG Number: RG-50.030.0753.
- Fragment wspomnień byłego więźnia AL Riese Wolfsberg Freda Schwartza, źródło: United States Holocaust Memorial Museum, Accession Number: 1990.384.1 | RG Number: RG-50.030.0208.
- Fragment publikacji „Das nationalsozialistische Lagersystem” autor Martin Weinmann.
- Fragment zeznań Oswalda Pohla (NMT 4 s. 1504 i 1505) – LINK
- Fragment listów Leo Müllera do Piotra Kruszyńskiego, opisane w publikacji „Tajny projekt III Rzeszy FHQu Riese”, autor Dariusz Garba.
W tym miejscu chciałbym serdecznie podziękować panu Dariuszowi Garbie za udostępnienie kopii listów i zgodę na ich zaprezentowanie w filmie.
Współpraca przy realizacji filmu
Scenariusz i prowadzenie: Grzegorz Sanik
Lektor: Tomasz Sikora
Zdjęcia do filmu zostały zrealizowane w udostępnionych turystycznie obiektach:
Serdeczne podziękowanie za udostępnienie obiektów do zdjęć. Szczególne podziękowania przesyłam dla pana Dariusza Garby za udostępnienie kopii listów Leo Müllera i zgodę na ich zaprezentowanie w filmie.
Film powstał we współpracy z Instytutem Piastów Śląskich
