Działalność kopalń uranu w Sudetach stanowi jeden z najbardziej ciekawych i tajemniczych powojennych wątków historii Dolnego Śląska. Ze względu na utajniony charakter zakładów dopiero po upadku bloku komunistycznego temat wydobycia uranu w Polsce mógł pojawić się w przestrzeni publicznej. Kopalnie uranu w Sudetach na skalę przemysłową działały w latach 1948–1963, wydobywając, przetwarzając i dostarczając rudę uranu do Związku Radzieckiego. Rzecz jasna działalność kopalń miała swój związek z trwającą wówczas zimną wojną i rozkręcającym się wyścigiem zbrojeń, w tym również zbrojeń atomowych.
Historia wydobycia uranu w Sudetach rozpoczyna się w Kowarach. To tutaj, na bazie dawnej kopalni rud żelaza „Wolność”, z dniem 1 stycznia 1948 roku powołano do życia „Kowarskie Kopalnie”, których zadaniem było wydobywanie i eksportowanie rud uranu do ZSRR. Na początku lat 50. nazwę kopalń zmieniono na Zakłady Przemysłowe R-1. Zakłady posiadały kilka oddziałów rozsianych w różnych miejscach na terenie Sudetów. W Kowarach działały kopalnie o nazwach: „Wolność”, „Podgórze” i „Liczyrzepa”. Dodatkowo w latach 60. w Kowarach powstał zakład przeróbki rud uranu, którego zadaniem była produkcja tzw. koncentratu uranowego. Szacuje się, że łącznie w kowarskich kopalniach wydobyto ponad 100 tys. ton rudy uranu, z zawartością 291 ton metalicznego uranu.
Na temat wydobycia uranu w Sudetach przez lata narosło wiele mitów i legend. Mówiło się o stałej obecności służb radzieckich, chorobie popromiennej i wykorzystywaniu do pracy więźniów. Jak było naprawdę? Co dziś pozostało po dawnych ściśle tajnych zakładach PRLu? Wspólnie wybierzmy się w teren i przekonajmy się sami.
Program wycieczki
Data wycieczki: 15.12.2024 r. (niedziela)
Start i zakończenie: Kowary
Rozpoczęcie wycieczki: 10:00
Przewidywane zakończenie: około 17:00
Liczba uczestników (miejsc): do 35 osób
Minimalny wiek uczestników: od 10 lat
Program wycieczki obejmuje zwiedzanie pozostałości Zakładów Przemysłowych R-1 i podziemi kopalni uranu „Podgórze” (bilet do podziemnej trasy turystycznej wliczony jest już w cenę wycieczki). Trasa wycieczki obejmuje m.in.: Kowary Podgórze, sztolnię nr 7 (bez wchodzenia do środka), hałdy kopalni uranu, nieczynny tunel kolejowy pod Przełęczą Kowarską, pozostałości zabudowań Zakładów Przemysłowych R-1 (bez wchodzenia do części prywatnych), zakład przeróbki rudy uranowej oddział dekantacji, osadnik, sztolnia „Wulkan”, przejście podziemną trasą turystyczną kopalni „Podgórze” (sztolnia nr 19a).
UWAGA! Wycieczka jest bezpieczna pod względem radiologicznym!
UWAGA! Przeczytaj przed rezerwacją!
Trasa wycieczki wynosi około 10 km, do pokonania w terenie górskim. Koniecznie zabierz ze sobą wygodne obuwie, najlepiej trekkingowe. W przypadku wystąpienia niekorzystnych warunków pogodowych należy mieć ze sobą również odzież zapewniającą ochronę przed wiatrem, deszczem lub śniegiem. W podziemiach panuje stała temperatura około 6°C, dlatego również latem należy mieć ze sobą coś ciepłego do ubrania. Należy zabrać ze sobą również latarkę (najlepiej czołówkę). Przyda się również woda do picia. Kaski i wodery nie są wymagane.
