Kryptonim „Rüdiger” – Wojenna zagadka Wałbrzycha cz. 1

3,5K

Tajemniczy obiekt o kryptonimie „Rüdiger” to jedna z największych wojennych zagadek Wałbrzycha. Czym był? Jakie było jego przeznaczenie? Jaka miała być jego rola w kontekście budowanego w Górach Sowich kompleksu Riese? Czy został ostatecznie ukończony? Dziś moim gościem jest Ulli Schäffter, który pomoże mi rozszyfrować niemieckie dokumenty i publikacje związane z Rüdigerem. Zebraliśmy razem wszystkie najważniejsze informacje i spróbujemy razem odpowiedzieć na niektóre z postawionych pytań.

Kryptonimy niemieckich podziemnych budowli

Kryptonim „Rüdiger” pojawił się na początku lat 90-tych w książce autorstwa Hansa Waltera Wicherta (Decknamenverzeichnis deutscher unterirdischer Bauten des zweiten Weltkrieges), opisującej kryptonimy niemieckich podziemnych budowli z czasów II wojny światowej. Autor w swojej publikacji przedstawił listy kryptonimów przypisanych do poszczególnych podziemnych obiektów, które miały istotne znaczenie dla III Rzeszy. Były to głównie obiekty związane z produkcją zbrojeniową, siłami zbrojnymi i najważniejszymi instytucjami w państwie.

W publikacji na stronach 159 i 160 pojawiła się lista obiektów S-Vorhaben, co oznacza skrót od „Sonderbauvorhaben” – budowle o specjalnym przeznaczeniu. W liście przy pozycji S3 znalazły się następujące obiekty:

• Jonastal bei Ohrdruf, Crawinkel (Olga)
• Berchtesgaden, Führerhauptquartier Obersalzberg (Serail)
• Wolfsschanze bei Rastenburg, Ostpreußen
• Bad Charlottenbrunn, Schlesien (Riese)
• Waldenburg, Schlesien (Rüdiger)
• Fürstenstein bei Ksiaz, nordöstlich von Krakau
• Diedenhofen, Lothringen (Brunhilde)
• Pullach, Bayern (Siegfried)
• Bad Nauheim bei Gießen (Amt 600)
• Pullach, Haus Bormann (Hagen)

Ze wszystkich wymienionych obiektów aż trzy znajdowały się w rejonie Gór Sowich i Wałbrzyskich. Jednak największe zaciekawienie wzbudziło ujęcie obiektu o kryptonimie „Rüdiger”, który miał znajdować się w Wałbrzychu (Waldenburg) na Śląsku (Schlesien). Ponieważ na liście został już umieszczony Zamek Książ i kompleks Riese koło Jedliny-Zdrój, nie wiadomo było o jaki dokładnie obiekt chodzi, i czym tak naprawdę był Rüdiger?!

Kwatery Główne Hitlera i Rüdiger

Kolejnym – i zarazem najważniejszym dokumentem – jest spis Kwater Głównych Hitlera wraz ze stanem infrastruktury telefonicznej i dalekopisowej. Dokument zatytułowany został „Stand der Anlagen Führerhauptquartier” i opatrzony klauzulą „Geheime Kommandosache” – tajne.

W dokumencie zostały wymienione obiekty: Wolfsschanze, Berchtesgaden, W-0, Brunhilde, Siegfried, Amt 600 i nasz zagadkowy Rüdiger. Wszystkie wymienione obiekty były Kwaterami Głównymi Hitlera, z wyjątkiem Berchtesgaden, który nie posiadał statusu Kwatery Głównej, ale był tak de facto miejscem przebywania wodza III Rzeszy.

Wśród wymienionych obiektów pojawia się Rüdiger, do którego przypisane są dwa obiekty: Zamek Książ (Fürstenstein) i główna centrala-urząd (Hauptamt). Oprócz rozpiski przyłączy telefonicznych i dalekopisowych, znajdziemy tam również tzw. rozwiązanie dla pociągu (Zuglösung). W ramach tego rozwiązania – co domyślnie należy traktować jako rozwiązanie dla pociągu sztabowego – miano wykorzystać dwa miejsca. Dworzec kolejowy w Jedlinie-Zdrój (Bahnhof Bad Charlottenbrunn) i tunel kolejowy pod Małym Wołowcem (Ochsenkopf-Tunnel).

Co ciekawe, o ile Zamek Książ, tunel pod Małym Wołowcem i dworzec kolejowy w Jedlinie-Zdrój zostały wymienione wprost, to lokalizacja głównej centrali nie została wskazana w ogóle! Nie wiadomo, gdzie dokładnie miała zostać ulokowana. Dokument wskazuje tylko, że jej infrastruktura w momencie sporządzania wykazu była planowana (geplant), a jej gotowość zaplanowano na lipiec 1945 roku.

Czym był Rüdiger?

Podstawowe pytanie brzmi, skoro na liście zostały wymienione Kwatery Główne Hitlera, dlaczego wśród nich nie ma Riese? Trudno dziś jednoznaczenie odpowiedzieć na to pytanie. Jednak można postawić kilka roboczych hipotez, które mogłyby w jakimś stopniu wyjaśnić tę sytuację.

• Pierwsza hipoteza. Określenie „Riese” lub „Bauvorhaben Riese” było tylko kryptonimem na czas budowy kompleksu Kwatery Głównej Hitlera na Dolnym Śląsku, a po jej zakończeniu zespół obiektów miał otrzymać zupełnie nowy kryptonim – „Rüdiger”. Nie byłaby to sytuacja odosobniona, podobne rozwiązanie zastosowano już przy budowie Wilczego Szańca.
• Druga hipoteza. Kwaterą Główną Hitlera miał być obiekt o kryptonimie „Rüdiger”, składający się co najmniej z Zamku Książ, dodatkowo z osobnej głównej centrali telefonicznej, plus stacji kolejowej w Jedlinie-Zdrój i pobliskiego tunelu pod Małym Wołowcem, które miały być rozwiązaniem dla pociągu specjalnego Hitlera. Natomiast obiekt o kryptonimie „Riese” miał pełnić zupełnie inną funkcję. Jaką? Nie wiadomo.
• Trzecia hipoteza. „Riese” było planowane jako Kwatera Główna Hitlera składająca się z obiektów położonych w Górach Sowich i Zamku Książ. Jednakże po zamachu w Wilczym Szańcu, Hitler kryjąc urazę do oficerów Wehrmachtu stwierdził, że nie będzie dłużej mieszkał w ich otoczeniu. W związku z tym nastąpiła zasadnicza zmiana koncepcji budowy kwatery, rozdzielając obiekty w Górach Sowich, które teraz miały być przeznaczone już tylko dla sztabów poszczególnych rodzajów sił zbrojnych, od położonego 20 km dalej Zamku Książ, który ze swoimi podziemiami miał być przeznaczony dla samego Adolfa Hitlera. I to właśnie ta nowa kwatera budowana w zamku miała otrzymać kryptonim „Rüdiger”.

Przedstawione robocze hipotezy są oczywiście tylko teoretycznymi rozważaniami. Kolejne dokumenty i informacje związane z Rüdigerem zaprezentujemy w drugiej części wywiadu.

Zobacz także: Kryptonim „Rüdiger” – Pociąg Hitlera i tunel pod Wałbrzychem cz. 2

Współpraca

Zdjęcia z powietrza użyte w filmie wykonał K-motion.pl