Nowe technologie i wynalazki w służbie III Rzeszy

5,K

Okres hitleryzmu kojarzy nam się przede wszystkim z drugą wojną światową i licznymi zbrodniami. Przygotowania III Rzeszy do wojny oraz jej prowadzenie, jak również utrzymywanie poparcia społecznego, nie mogły się jednak obyć bez zastosowania budzących podziw najnowocześniejszych środków propagandy. Istotna dla całej machiny wojennej stała się logistyka – już od czasów Starożytnego Rzymu służąca celom militarnym. A przecież na niczym innym – jak właśnie na kulturze Starożytnego Rzymu najbardziej wzorowali się naziści.

Okres przygotowań do wojny, to czas wielkiego postępu technologicznego oraz masowego rozpowszechnienia wielu wynalazków, których wejście do powszechnego użytku kojarzy nam się ze znacznie mniej odległymi czasami.

1. Autostrady

Pierwszy i chyba najlepiej kojarzony rodzaj inwestycji hitlerowskich Niemiec. Chociaż początkowo budowane były na potrzeby wojenne, to jednak znakomicie zaadaptowały się do celów cywilnych. Kwestia planowanej budowy autostrady łączącej Berlin z Królewcem – znanej jako Berlinka – stała się jedną z przyczyn ataku III Rzeszy na Polskę. Budowane z wielkich żelbetowych płyt, przy udziale bezrobotnych i robotników przymusowych miały przetrwać wieki. Od ich budowy minęło wprawdzie 80 lat, jednak na terenie Polski i Niemiec wciąż można znaleźć używane w ruchu oryginalne odcinki Reichsautobahn.

2. Konstrukcje żelbetowe

Nie trzeba być budowlańcem, aby zdać sobie sprawę, że budowanie autostrad tradycyjnymi technikami budowlanymi jest niemalże niemożliwe. Trudno wyobrazić sobie murarzy, cegła po cegle kładących olbrzymie konstrukcje budowlane. Żelbet charakteryzuje się znacznie większą elastycznością niż tradycyjne konstrukcje murarskie, a jego zastosowanie z pewnością podyktowane zostało czynnikami militarnymi. Do dziś lokalizacja wielu tego typu konstrukcji w Polsce i Niemczech, zwłaszcza na Ziemiach Odzyskanych pozostaje zagadką, a ich nieoznaczenie w planach często skutkuje opóźnieniami inwestycji podczas których zdarzało się odkrywać przypadkowe wiadukty. Chociaż tego typu informacje podawane w lokalnej prasie spotykają się z odbiorem niczym filmy science fiction, z pewnością niektóre obszary Polski i Niemiec skrywają jeszcze wiele tajemnic.

3. Kolej elektryczna

Jak drogi to i kolej – w tej kwestii nazistowscy inżynierowie snuli plany podszyte szczególną megalomanią. Chociaż nie udało się zrealizować projektu Breitspurbahn – czyli szybkiej kolei, rozmiarami taboru, rozstawem szyn i prędkością dwukrotnie przekraczającą tradycyjne rozmiary zwykłych – elektryfikacja kolei przed wojną stawała się coraz powszechniejszym zjawiskiem. Także w Polsce, gdzie pierwszy pojazd elektryczny o charakterze stricte pociągu rozpoczął służbę w PKP w 1936 roku.

4. Film kolorowy

Wprawdzie najstarsze zachowane nagranie barwne pochodzi z 1902 roku, to jednak rozwój filmu kolorowego w Europie kojarzony jest z przełomem lat 50-tych i 60-tych XX-go wieku. Na krótko przed Igrzyskami Olimpijskimi w Berlinie, Willy Horst na zlecenie Ministerstwa Propagandy nakręcił kolorowy film przedstawiający stolicę Niemiec. Główne cele? Przedstawić potęgę i nowoczesność III Rzeszy. Chociaż koszty nagrania takiego filmy opiewały na kwotę kilkakrotnie wyższą niż czarno-białej wersji, władze hitlerowskie nie szczędziły marek na wysmakowane środki propagandowe. Część budynków przedstawionych na filmie możemy oglądać do dziś, inne zostały zniszczone podczas wojny i późniejszego podziału miasta.
Link fo filmu.

5. Telewizja

Rzeczą praktycznie niemożliwą było głoszenie propagandy bez dysponowania odpowiednimi środkami masowego przekazu. Dotychczas do tego celu używano głównie radia, a te w połowie lat 30-tych przestało już nazistom wystarczać. Chociaż prekursorem telewizji w Europie jest Wielka Brytania, gdzie pierwsze próby przeprowadzono już w latach 20-tych, to jednak igrzyska olimpijskie w Berlinie w 1936 roku stały się pierwszym wydarzeniem transmitowanym na skalę masową. Możemy tylko sobie wyobrażać, jak wielkie wrażenia wzbudziła w Europejczykach możliwość oglądania transmisji Igrzysk Olimpijskich na żywo. Wydźwięk propagandowy – nieoceniony.

6. Narkotyki

III Rzesza budzi w nas w większości negatywne skojarzenia – i słusznie. Jednak poza najbardziej znanymi nam zbrodniami dokonywanymi w okresie drugiej wojny światowej, jak również i przed nią, polityka nazistów doprowadziła do rozpowszechnienia środków, które do dziś przyczyniają się do śmierci wielu osób. Wprawdzie już w latach 20-tych Berlin uchodził za europejską stolicę narkomani, to jednak dopiero podczas ciężkich walk, zwłaszcza na froncie wschodnim, gdzie warunki były najcięższe, różne środki psychotropowe okazywały się bezcenne. Żołnierzom Wehrmachtu, zwłaszcza po klęsce pod Stalingradem systematycznie podawano amfetaminę, aby oszołomieni jej działaniem szli do walki z przekonaniem o swojej wręcz nieograniczonej sile i nieśmiertelności. Sam Hitler, zwłaszcza pod koniec wojny, również nie gardził amfetaminą wspomaganą różnymi innymi środkami psychotropowymi.

7. Samoloty odrzutowe

Niepowodzenia na froncie wschodnim znacząco zmieniły myślenie dowódców niemieckich o taktyce wojennej. Po klęsce pod Stalingradem – zarówno ze względów taktycznych, jak i propagandowych – rozpoczęto żywiołowe prace projektowe nad Wunderwaffe – czyli „cudowną bronią”, która w krótkim czasie miała odwrócić losy wojny. W ramach prac skonstruowano jednostki latające, które chociaż nie weszły do produkcji seryjnej, stały się prototypami współczesnych samolotów naddźwiękowych. Kreśląc projekty nowinek technologicznych nazistowscy inżynierowie popisali się wyjątkową wręcz pomysłowością.

Współczesna nauka – głównie medycyna – i technika wciąż czerpie wiele wiedzy z dorobku nazistów – także tego, który osiągany był poprzez zbrodnie dokonywane na ofiarach. Produkcja licznych lekarstw i środków chemicznych w dużej mierze opiera się o wyniki badań naukowych i pseudonaukowych prowadzonych w obozach koncentracyjnych, pozostając tym samym wyrzutem sumienia nauki. Bez tragedii drugiej wojny światowej współczesność wyglądałaby zupełnie inaczej, a jedyne co możemy sobie wyobrazić, to wygląd naszych miast bardziej zbliżony do tego przedwojennego.