Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach

Czy zastanawialiście się kiedyś, jakie ukryte symbole znajdują się na polskich pieniądzach? Co tak naprawdę umieszczone jest na naszych złotówkach? Poznaj miejsca, znaki i symbole ukryte na polskich banknotach.

Co jest na polskich banknotach?

Oczywiście każdy odpowie, że królowie! Zgadza się, oprócz Mieszka I. Ale czy coś jeszcze? Czy zbiór różnorodnych szlaczków i wzorów jest czysto przypadkowy? Okazuje się, że jednak nie. Polskie banknoty zawierają szereg ukrytych znaków, alegorii i wkomponowanych odniesień do najważniejszej historii Polski.

W artykule zamieściłem grafiki banknotów w starej wersji, ale nowe również zawierają te same elementy.

Banknot 10 zł – Mieszko I

1. Po lewej stronie władcy znajdują się dwie rozety pochodzące z odkrytych posadzek w podziemiach Katedry w Gnieźnie.
2. Po prawej stronie władcy znajduje się roślinna ornamentyka, która nawiązuje do romańskich naczyń liturgicznych.
3. Na odwrocie banknotu znajduje się wizerunek monety sięgającej początków historii państwa polskiego. Z założenia miał być to denar pochodzący prawdopodobnie z czasów panowania księcia Mieszka I. Jednakże badacze są zdania, że może to być moneta znacznie późniejsza, bowiem wybita za panowania Mieszka II.
4. Na denarze w okręgu znajduje się wizerunek krzyża na czymś, co przypomina pół koła. Istnieją dwie interpretacje tego wzoru na denarze. Jedna mówi, iż przedstawia on wizerunek świątyni, a druga, iż jest to książęca mitra (nakrycie głowy władcy).
5. Bo bokach denara znajdują się dwie kolumny romańskie, które pochodzą z Opactwa Benedyktynów w Tyńcu.

Banknot 10 zł – Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach – Źródło: NBP

Banknot 10 zł – Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach – Źródło: NBP

Pkt. 1 – Posadzka w podziemiach Katedry w Gnieźnie – Foto: Lech Szymanowski Źródło: pinholeandphotodocument.blogspot.com

Pkt. 3, 4 – Denar z czasów Mieszka I lub Mieszka II

Pkt. 5 – Kolumny z Opactwa Benedyktynów w Tyńcu – Foto: Zde Źródło: commons.wikimedia.org

Banknot 20 zł – Bolesław I Chrobry

1. Po lewej stronie króla znajduje się romański portal, chyba nie nawiązuje on do żadnego konkretnego miejsca.
2. Po prawej stronie króla znajduje się korona młodego dębu, która pochodzi z Drzwi Gnieźnieńskich z Katedry w Gnieźnie. Korona dębu na drzwiach umiejscowiona jest w scenie ukazującej wystawienie zwłok św. Wojciecha.
3. Motyw z Drzwi Gnieźnieńskich znajduje się również na odwrocie banknotu, po prawej stronie denara. Jest to wizerunek lwa uchwyconego wijącej się gałęzi.
4. W centralnej części drugiej strony banknotu jest umiejscowiony denar z czasów Bolesława Chrobrego, który otoczony jest napisem PRINCES POLONIE.
5. W środku denara znajduje się wizerunek jakiegoś ptaka. W kwestii jego gatunku wciąż trwają spory. Niektórzy uważają go za reprezentację orła, ale bardziej przypomina on koguta lub pawia. Do tej drugiej teorii przychyla się większość badaczy. Prawdopodobnie jest to pierwsza moneta państwa polskiego, na której pojawił się ptak.
6. Po lewej stronie od denara znajduje się romańska rotunda, zwana też kaplicą św. Mikołaja. Jest to jeden z najstarszych zabytków budownictwa polskiego, pochodzący z XI lub co bardziej prawdopodobne z XII wieku. Rotunda znajduje się w Cieszynie.

Banknot 20 zł – Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach – Źródło: NBP

Banknot 20 zł – Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach – Źródło: NBP

Pkt. 2, 3 – Drzwi Gnieźnieńskie – Foto: Ferdziu Źródło: commons.wikimedia.org

Pkt. 3 – Lew z Drzwi Gnieźnieńskich

Pkt. 4, 5 – Denar Bolesława Chrobrego PRINCES POLONIE

Pkt. 6 – Romańska Rotunda w Cieszynie – Foto: Pankrzysztoff Źródło: commons.wikimedia.org

Banknot 50 zł – Kazimierz III Wielki

1. Po prawej stronie króla znajduje się litera „K” w koronie będąca królewskim monogramem. Litera pochodzi z drzwi Katedry na Wawelu.
2. W centralnej części drugiej strony banknotu znajduje się królewska pieczęć Kazimierza Wielkiego.
3. Tuż pod pieczęcią znajdują się królewskie insygnia – jabłko i berło.
4. Po prawej stronie od pieczęci znajduje się panorama Krakowa autorstwa niemieckiego kronikarza i podróżnika Hartmanna Schedla. Obraz miasta pochodzi z kroniki Liber Chronicarum wydanej pod koniec XV wieku.
5. Natomiast po lewej stronie od pieczęci znajduje się panorama Kazimierza, która również pochodzi z tej samej kroniki.

Banknot 50 zł – Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach – Źródło: NBP

Banknot 50 zł – Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach – Źródło: NBP

Pkt. 1 – Litera „K” na drzwiach do Katedry na Wawelu – Foto: Lestat (Jan Mehlich) Źródło: commons.wikimedia.org

Pkt. 2 – Pieczęć Kazimierza Wielkiego

Pkt. 4, 5 – Panoramy Krakowa i Kazimierza – Źródło: Liber Chronicarum

Banknot 100 zł – Władysław II Jagiełło

1. Po obu stronach wizerunku króla znajdują się rozety i elementy ornamentyki gotyckiej.
2. Na odwrocie banknotu w centralnej części znajduje się orzeł na tarczy herbowej. Pochodzi on z nagrobku Władysława Jagiełły, który znajduje się w Katedrze na Wawelu.
3. Poniżej tarczy z orłem znajduje się hełm i dwa miecze owinięte w krzyżacki płaszcz. Jest to bezpośrednie nawiązanie do zwycięstwa w Bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku.
4. Po lewej stronie od tarczy znajduje się wizerunek Zamku w Malborku.

Banknot 100 zł – Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach – Źródło: NBP

Banknot 100 zł – Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach – Źródło: NBP

Pkt. 2 – Orzeł Biały na tarczy umieszczony na nagrobku Władysława Jagiełły – Foto: Poznaniak Źródło: commons.wikimedia.org

Pkt. 4 – Zamek w Malborku – Foto: DerHexer Źródło: commons.wikimedia.org

Banknot 200 zł – Zygmunt I Stary

1. Na odwrocie banknotu znajduje się wizerunek orła, który pochodzi z fasady Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Orzeł wpisany jest w sześciokątny kartusz herbowy i opleciony literą „S”, która stanowi królewski monogram.
2. Z tyłu, za orłem znajduje się rysunek dziedzińca na Wawelu.

Banknot 200 zł – Ukryte symbole i miejsca na polskich banknotach – Źródło: NBP

Pkt. 1 – Orzeł na Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu – Foto: Lestat (Jan Mehlich) Źródło: commons.wikimedia.org

Pkt. 2 – Dziedziniec na Wawelu – Foto: Lestat (Jan Mehlich) Źródło: commons.wikimedia.org

Mapa lokalizacji miejsc z polskich banknotów

A czemu są królowie?

W sumie dobre pytanie. Przez tyle lat przyzwyczailiśmy się do nowych banknotów, że umieszczone na nich wizerunki polskich władców stały się oczywistością. Młodsi z czytelników zapewne nie mieli okazji w ogóle płacić tzw. „starymi złotówkami” i milionowymi sumami. Rzut oka na starsze banknoty i kogo widzimy? Świerczewskiego, Kopernika, Waryńskiego… Niektóre z tych postaci kojarzą się jednoznacznie z pewną epoką i nie mam tu na myśli toruńskiego astronoma. Autorem chyba większości polskich banknotów jest grafik Andrzej Heidrich. Projektował on banknoty już w czasach PRLu. Po zmianach ustrojowych powierzono mu również misję zaprojektowania nowych polskich pieniędzy. Jak sam mówi uznał, że już chyba wszyscy wielcy Polacy zostali uwiecznieni na banknotach. Przyszła więc pora na królów. Stwierdził, że ich wybór będzie najbardziej bezpieczny, i co ważne – apolityczny. Do tego pomysłu przychylił się Narodowy Bank Polski.