Czwarty odcinek tajemnic Riese opowiada o historii zagadkowej postaci niejakiego Anthona Dalmusa. Jakie sekrety Riese skrywał ten tajemniczy inżynier, który pozostał po wojnie w Górach Sowich? Co takiego robił na terenie dawnej budowy nazistowskiego kompleksu Riese?
Sekret inżyniera Dalmusa
Anthon Dalmus to chyba najbardziej zagadkowa postać związana z historią tajemniczego kompleksu Riese na Dolnym Śląsku. Większość powojennych relacji na temat Riese, a także późniejszych przytaczanych informacji o kompleksie, pochodzi właśnie od zeznań Dalmusa. Inżyniera, który oprowadzał ludzi po niedokończonych budowlach i opowiadał o niezrealizowanych planach. Na podstawie tych przekazanych informacji, zbudowano większość późniejszych teorii o Riese. O samym Dalmusie nie wiele jednak wiadomo, pomimo opublikowania jego pracowniczych dokumentów. Badaczom tajemnic Riese udało się uzyskać istniejące jedyne zdjęcie inżyniera, które zachowało się w jego pracowniczej kartotece.
Anthon Dalmus
Anthon Dalmus w powojennych relacjach
Na temat postaci Dalmusa istnieje sporo relacji w powojennej prasie. Osobiście dla mnie ciekawy jest jeden z reportaży Zbigniewa Mosingiewicza, który wybrał się z inżynierem na przejażdżkę po Górach Sowich. Relacja jest niezwykłe ciekawa, gdyż pokazuje bardzo dziwne zachowanie Dalmusa, o ile została ona rzetelnie przedstawiona przez dziennikarza Słowa Polskiego.
Towarzysz mój rzuca takie pytanie. „Czy plotki mieszkańców na temat mającego tu powstać atomowego podziemnego miasteczka odpowiadały prawdzie?” Czerwona twarz Dolmussa robi się miejscami blada, a szare oczy przykrywają się powiekami. Łapie się za twarz nerwowym ruchem – jakby chciał odepchnąć nasze pytanie i dopiero po dobrej chwili zaczyna mówić. „Nie, to nie jest prawda.” Waży starannie każde słowo. „Plany podziemnego miasta widziałem w głównym biurze Organizacji Todt w Berlinie i mogę na to przysięgać.” Wątpimy w tej chwili w prawdomówność Dolmussa.
Artykuł „Słowa Polskiego” 3.11.1947 r. – Podziemne Tajemnice Gór Sowich B. Rdułtowski str. 89
Inna bardzo ciekawa relacja została sporządzona wiele lat później, przez Ryszarda Makowskiego dziennikarza Trybuny Wałbrzyskiej. Dalmus ukrywa się tutaj pod inicjałami A.D. Makowski prawdopodobnie nie wiedział, że pod koniec lat 40 powstał cykl reportaży o Riese, właśnie przy udziale Dalmusa. Relacja dziennikarza Trybuny Wałbrzyskiej jest ciekawa, gdyż ukazuje nam Dalmusa, jako majora niemieckiej armii nieznającego języka polskiego… To bardzo dziwne zachowanie, zważywszy na jego poprzednią pracę dla Ministerstwa Odbudowy.
Jest to starszy Pan, który był odpowiedzialny za całość prac budowlanych na terenie budowy fortyfikacji Wału Atlantyckiego, wyrzutni rakietowych, głównej kwatery Hitlera w Kętrzynie oraz budowy nowej kwatery w okolicach Wałbrzycha. […] Przez wiele lat służył w wojsku. […] Języka polskiego nie zna…
Artykuł „Trybuny Wałbrzyskiej” 11.12.1959 r. Podziemne Tajemnice Gór Sowich B. Rdułtowski str. 174
Trzeba przyznać, że major sypie nazwiskami, ale nie pamięta np. nazwisk lekarzy obozowych, dowódców SS czy nawet członków stu osobowej specjalnej jednostki Abwhery – kontrwywiadu… Wie, że było tu ponad stu wyższych oficerów SS. Nazwisk nie przypomina sobie, a przecież prawie każdego dnia kontaktował się z nimi…
Artykuł „Trybuny Wałbrzyskiej” 23.12.1959 r. Podziemne Tajemnice Gór Sowich B. Rdułtowski str. 183
Kim więc był ten tajemniczy inżynier, który – to bez dwóch zdań – wykonywał, jakąś dziwną misję w Górach Sowich? Czy był Niemcem, czy Austriakiem? No i w końcu, czy faktycznie był strażnikiem pilnującym niemieckich tajemnic ukrytych w sowiogórskich sztolniach? A może Dalmus pracował dla kogoś innego? Może ten zagadkowy budowniczy Riese grał „do innej bramki”?
Zobacz także: część 5 – Klęska Organizacji Todt
https://eloblog.pl/kleska-organizacji-todt-tajemnice-riese-cz-5/
Uzupełnienie: Ciekawostki o Riese – Kim był Anthon Dalmus?
WSPÓŁPRACA
Sztolnie Walimskie
www.sztolnie.pl
PRODUKCJA FILMOWA
ahojMEDIA
www.ahojmedia.pl
BIBLIOGRAFIA
- Tajemnica Riese – Jacek M. Kowalski, Robert J. Kudelski, Zbigniew Rekuć
- Podziemne Tajemnice Gór Sowich – Bartosz Rdułtowski
- Riese Hitlerowskie Podziemia Śmierci – Zbigniew Dawidowicz
- Podziemia w Górach Sowich i Zamku Książ – Piotr Kruszyński
- Wojenne Tajemnice Zamku Książ Podziemia – Piotr Kruszyński
Archiwalne Zdjęcia
- Archiwum Historii Mówionej Ziemi Wałbrzyskiej
www.archiwum-historii-mowionej.pl - Zdjęcia z III Rzeszy – das Bundesarchiv / das Münchener Digitalisierungszentrum
www.bundesarchiv.de
