Śladami Odsieczy Wiedeńskiej – Zwiedzanie Wiednia

8,3K

Odsiecz Wiedeńska należy do jednych z najważniejszych osiągnieć polskiego oręża. Bitwa pod Wiedniem, lub jak piszą Niemcy i Austriacy, Bitwa na Kahlenbergu (Schlacht am Kahlenberg), miała miejsce 12 września 1683 roku. Zwiedzając Wiedeń warto zwrócić uwagę na zachowane ślady i pamiątki tamtych wydarzeń. Zwłaszcza w kontekście polskich wojsk i głównodowodzącego wojsk sprzymierzonych – króla Jana III Sobieskiego. Zapraszam na wycieczkę śladami Odsieczy Wiedeńskiej.

Śladami Odsieczy Wiedeńskiej i Jana III Sobieskiego

Odsiecz Wiedeńska to wydarzenie niezwykle ważne w dziejach Europy. Jest również jedną z najważniejszych bitew w historii polskiego oręża i wojskowości. Zarazem sukcesem, które na zawsze wyryło nazwisko polskiego króla Jana III Sobieskiego, na kartach historii i marmurowych pamiątkowych tablicach. Dziś zapraszam ze mną na wycieczkę po stolicy Austrii, w której szukałem śladów tamtych wydarzeń z 12 września 1683 roku.

Tulln nad Dunajem – Tulln an der Donau

Król Polski Jan III Sobieski realizując zawarte porozumienie z cesarzem Leopoldem I wyruszył na pomoc oblężonemu miastu. Wojska Rzeczypospolitej nie były jednak odosobnione. Do bitwy wyruszyły także wojska cesarskie (Kaiserliche Armee), oddziały z Saksonii, Bawarii, a także południowo-wschodnich księstw Szwabii i Frankonii. Łącznie około 74 tys. żołnierzy (dane niemiecka Wikipedia). Ponieważ wojska Rzeczypospolitej były najliczniejsze w tej grupie, główne dowództwo postanowiono powierzyć Sobieskiemu. Koncentracja wojsk chrześcijańskich nastąpiła na rozległych naddunajskich równinach w pobliżu miejscowości Tulln nad Dunajem. Tam nastąpiło również uzgodnienie planu natarcia na pozycje Osmanów. To pierwsze miejsce w naszej historycznej wycieczce śladami Odsieczy Wiedeńskiej.

Las Wiedeński – Wienerwald

Wojska Rzeszy miały nacierać wzdłuż prawego brzegu Dunaju, wiążąc tym samym siły przeciwnika. Natomiast wojska Rzeczypospolitej miały przeprowadzić decydujące natarcie trochę bardziej za zachód, ze wzgórz Wienerwaldu. Las Wiedeński (Wienerwald) to gęsto zalesione wzgórza okalające Wiedeń od zachodu i południowego-zachodu. Dziś lasy stanowią miejsce, gdzie Austriacy chętnie odpoczywają od miejskiego zgiełku. Znajdują się tu liczne domki, wille i wioseczki. Po dziś dzień Las Wiedeński stanowi niezłą przeszkodę. Zwróćcie na niego uwagę, kiedy będziecie jechać do Wiednia samochodem lub autobusem. 300 lat temu teren ten był jeszcze bardziej niedostępny. Skryte przejście przez las ok. 25 tys. żołnierzy, w tym 14 tys. jazdy, stanowiło nie lada problem.

Wzgórze Kahlenberg

Bitwa rozpoczęła się rano 12 sierpnia 1683 roku. Zanim jeszcze dokonało się to, co miało przejść później do chwalebnej historii Polski, Jan III Sobieski o 4 nad ranem uczestniczył w mszy świętej w ruinach kościoła na wzgórzu Kahlenberg (484 m n.p.m.). Na początku bitwy Sobieski postanowił rozpoznać bojem zbocza Wienerwaldu, tak aby upewnić się o możliwości wykonania szarży przez polską jazdę. Decydująca szarża husarii miała miejsce tego samego dnia późnym popołudniem. Husarzy zwalili się ze wzgórz wiedeńskich lasów rozbijając druzgocąco siły tureckie, a samego wielkiego wezyra zmuszając do ucieczki. Tymczasem w rejonach wzgórza Kahlenberg posuwały się oddziały Rzeszy pod wodzą Karola V Lotaryńskiego i oddziały saskie pod wodzą Jana Jerzego III Saksońskiego. Dziś wzgórze Kahlenberg jest najważniejszym miejscem związanym z upamiętnieniem tamtych wydarzeń.

Na Kahlenbergu znajduje się kościół pw. św. Józefa prowadzony przez polskich księży. Odbywają się w nim również msze święte w języku polskim. W środku umieszczona jest mała sala z ekspozycją na temat bitwy. Na wzgórzu znajduje się również kilka pamiątkowych tablic nawiązujących do Odsieczy Wiedeńskiej i roli jaką odegrał król Jan III Sobieski.

Kahlenberg jest miejscem niezwykle popularnym wśród turystów odwiedzających Wiedeń. Nie tylko tych z Polski, ale również z innych regionów świata. Dzieje się tak, ponieważ z tego miejsca rozciąga się wspaniała panorama na Wiedeń. To jeden z najlepszych punktów widokowych na stolicę Austrii. Z oczywistych dodatkowych powodów dla polskich turystów stanowi również ważny punkt programu zwiedzania Wiednia. Będąc na miejscu i przyglądając się gęsto zalesionym zboczom Wienerwaldu, pomyślmy o tamtych zmaganiach Odsieczy Wiedeńskiej i polskim udziale w zwycięstwie nad Imperium Osmańskim.

Kościół św. Augustyna – Augustinerkirche

Następnego dnia po wygranej bitwie król Jan III Sobieski uczestniczył w mszy świętej, która odbyła się w kościele św. Augustyna w Wiedniu (Augustinerkirche). Kościół znajduje się w samym centrum Wiednia, w bliskiej odległości pałacu cesarskiego Hofburg. W jego ścianie wmurowana jest tablica pamiątkowa z informacją o królu Janie III Sobieskim – głównodowodzącym wojsk sprzymierzonych. Warto się tam wybrać zwiedzając zabytkowe centrum stolicy Austrii.

Napis na tablicy głosi:

„Jan III. Sobieski, König von Polen, Oberbefehlshaber der Vereinigten Heere, besuchte hier am 13. September 1683 nach der Befreiung Wiens die Heilige Messe.”

„Jan III Sobieski, król Polski, naczelny dowódca wojsk sprzymierzonych, po wyzwoleniu Wiednia uczestniczył tutaj 13 września 1683 roku w mszy świętej.”

Muzeum Historii Wojska w Wiedniu – Heeresgeschichtliches Museum

W wiedeńskim Muzeum Historii Wojska znajduje się sporo eksponatów związanych tureckim oblężeniem Wiednia i odsieczą miasta. W jednej z sal umieszczony jest duży obraz przedstawiający Bitwę pod Wiedniem autorstwa nieznanego autora. W jego centralnej części znajduje się król Jan III Sobieski. Przed obrazem znajdziemy plan bitwy z rozrysowanymi głównymi kierunkami natarcia chrześcijańskich wojsk sprzymierzonych. W tej samej sali znajdziemy również oryginalny turecki namiot, który był wykorzystywany przez wojska Imperium Osmańskiego.

Ku pamięci Sobieskiego i Polaków

W Wiedniu znajdziemy również jeszcze inne miejsce nawiązujące bezpośrednio do roli polskiego króla i jego wojsk. Nie są to wielkie monumenty, ale raczej drobne i symboliczne gesty. Na pamiątkę dowódcy wojsk sprzymierzonych jego imieniem została nazwana jedna z wiedeńskich uliczek oraz pobliski plac. Jest to Sobieskigasse i przylegający do niej Sobieskiplatz.

Trochę mniej znany jest jeden z pomników umieszczonych na elewacji pałacu cesarskiego w Wiedniu. Pałac Habsburgów Neue Hofburg należy do najważniejszych i najpiękniejszych budowli Wiednia. Znajduje się w centrum miasta, więc koniecznie trzeba go odwiedzić zwiedzając Wiedeń. Na jego półokrągłej elewacji znajduje się rząd kamiennych figur przedstawiających postacie z różnych epok. Przyjrzyjcie się uważnie. Jedną z nich jest postać polskiego żołnierza z 1683 roku.

Ślady oblężenia Wiednia

W samym mieście znajdziemy również kilka miejsc związanych bezpośrednio z oblężeniem Wiednia. Pierwszym z nich jest Türkenschanzpark, czyli Park Turecki Szaniec. Jak sama nazwa wskazuje, w tym miejscu znajdowały się muzułmańskie umocnienia wojsk oblegających Wiedeń. Obecnie znajduje się tu park z licznymi ścieżkami, pięknymi drzewami i stawami. Park swoją nazwą nawiązuje bezpośrednio do historycznych wydarzeń, ale to nie wszystko. Pośród alejek i drzew postawiono dwa pomniki ukraińskich Kozaków, którzy to przybyli pod Wiedeń razem z Sobieskim. Przy jednym z nich umieszczona jest pamiątkowa tablica z inskrypcją w języku niemieckim i ukraińskim. Pomnik postawila ukraińska ambasada w porozumieniu z władzami Wiednia. Niestety próżno na niej szukać informacji i polskim królu, pod którego rozkazami walczyli…

Zwiedzając Wiedeń możemy również spotkać ślady tureckiej artylerii w postaci zachowanych na pamiątkę kulu armatnich. Jedna z nich znajduje się na Sterngasse 3 druga przy Sieveringer Straße 101. Ta pierwsza znajduje się w centrum miasta, niedaleko najstarszego kościoła w Wiedniu – kościoła św. Ruprechta. Trzeba się uważnie rozglądać, bo można ja łatwo przegapić.

Natomiast na skrzyżowaniu ulic Heidenschuß i Strauchgasse znajduje się nieduża figura osmańskiego najeźdźcy na koniu. Umiejscowiona jest ona na rogu budynku, na wysokości pierwszego piętra. Figura nawiązuje do legendy, według której w tym miejscu Turcy próbowali wysadzić miejskie mury. Niektóre opisy podają, że dotyczy ona pierwszego oblężenia Wiednia z 1529 roku.

Pomnik króla Jana III Sobieskiego

Z tych wszystkich wymienionych miejsc niewątpliwie brakuje jeszcze jednej rzeczy. Pomnika samego głównodowodzącego wojsk sprzymierzonych Jana III Sobieskiego. Od kilku lat jego budowa jest przewidziana na wzgórzu Kahlenberg. Na razie na jego stworzenie zbierane są fundusze. Nie tak dawno temu na serwisie Polak Potrafi pojawiła się zbiórka pieniędzy na budowę w/w monumentu. Można ją wesprzeć pod tym linkiem. Myślę, że Kahlenberg do doskonałe miejsce na postawienie pomnika Sobieskiego. Turystyczna popularność tego miejsca sprawi, że będzie on widziany przez tysiące turystów odwiedzających Wiedeń i okolice.

Nie jest jednak prawdą, że Sobieski nigdy nie miał swojego pomnika w Wiedniu. W 1894 roku w katedrze św. Szczepana został odsłonięty pomnik poświęcony wiedeńskiej victorii. Tak zwany Türkendenkmal lub Türkenbefreiungsdenkmal. Na ogromnym pomniku znajdowały się liczne figury przedstawiające postacie ówczesnych uczestników starć z wojskami Imperium Osmańskiego. Wśród nich był m.in. cesarz Leopold I i papież Innocenty XI. Nie mogło zabraknąć również króla Jana III Sobieskiego. Niestety, prawie cały pomnik został zniszczony w 1945 roku w pożarze katedry. Po wojnie figury Matki Boskiej, papieża i cesarza zostały przywrócone. Pozostałych, w tym Sobieskiego, nie udało się uratować. Oto jedno z nielicznych archiwalnych zdjęć.

Mapa śladami Odsieczy Wiedeńskiej

Zobacz także interaktywną mapę Bitwy pod Wiedniem.