Wyspa Władców – Ostrów Lednicki

5,9K

Podróż na Wyspę Władców do dawnej siedziby książęcej Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Ostrów Lednicki to niezwykła i tajemnicza wyspa, będąca jednym z najważniejszych miejsc w historii Polski.

Wyspa Władców – Ostrów Lednicki

Ostrów Lednicki to największa z wysp położonych na Jeziorze Lednica, 15 km na zachód od Gniezna. Miejsce niezmiernie ważne ze względów historycznych, którego dzieje związane są z najstarszą historią państwa polskiego. Odnalezione tam pozostałości kamiennych budowli i wałów obronnych są dowodami dawnej świetności wyspy oraz początków chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Dziś miejsce udostępnione do zwiedzania, wraz ze zbiorami Muzeum Pierwszych Piastów, zaprasza odwiedzających do zgłębienia najstarszej historii państwa Piastów.

Jezioro Lednica położone jest w samym centrum Wielkopolski. Już we wczesnym średniowieczu tereny te były ważnym regionem ziem Polan. Na przełomie IX i X wieku na wyspie zostaje założony niewielki gród. Po rozbudowie w latach 60-tych X wieku, przemienia się w jeden z najważniejszych centrów piastowskiej władzy. Tak oto wyspa staje się rezydencją panującego księcia Mieszka I, a później jego syna Bolesława Chrobrego. Dla kształtującego się państwa Mieszka I, terytorium położone na osi Poznań-Gniezno pełniło istotną rolę. Wyspa położona była przy głównych drogach komunikacji wodnej i lądowej.

Palatium i budowle sakralne

Na Ostrowie Lednickim zachowały się pozostałości dwóch budowli stanowiących zabytki najwcześniejszego kultu chrześcijaństwa na terenie Polski. Pierwszym i zarazem największym obiektem jest palatium. Składało się ono z dwóch części: książęcego pałacu oraz przypałacowej kaplicy. Powstanie palatium wiąże się z osobą księcia Mieszka I. Najwcześniejsze fazy budowli pochodzą już z roku 965.

Ciekawostką jest to, że w pozostałościach kaplicy odnaleziono dwa baseny chrzcielne tzw. baptysteria. Z tego powodu niektórzy badacze najdawniejszej historii Polski uważają, że Ostrów Lednicki był miejscem chrztu Polski i Mieszka I w 966 roku. Jednym z argumentów jest właśnie obecność basenów chrzcielnych. Jednak część historyków uważa, że bardziej prawdopodobnym miejscem chrztu było Gniezno lub Poznań. Muzeum Pierwszych Piastów przesłało nam taką oto odpowiedź:

„[…] w tym przypadku Gniezno praktycznie nie jest brane pod uwagę. Żadne badania archeologiczne niestety nie potwierdziły w Poznaniu istnienia basenów chrzcielnych i miejsca chrztu władcy, a brak jednoznacznych argumentów, brak wystarczającej ilości (ważnych) zabytków znalezionych na Ostrowie Tumskim nie pozwala archeologom potwierdzić jakoby w Poznaniu odbył się chrzest władcy. W przypadku Ostrowa Lednickiego, jak dowiodły ostatnie międzynarodowe konferencje naukowe argumenty m.in.: jedna z największych inwestycji tamtych czasów w tej części Europy – mosty, prawdopodobnie pierwsza kamienne palatium z kaplicą na ziemiach polskich, odkryta stauroteka oraz wiele zabytków związanych z odprawianiem liturgii, aż w końcu baseny chrzcielne symbolicznie wpisane w budowlę (kaplicę przypałacową) na rzucie krzyża równoramiennego skłaniają naukowców do potwierdzenia, że Ostrów Lednicki jest prawdopodobnym miejscem chrztu. […]”

Drugim obiektem na wyspie władców był niewielki kościół grodowy. Była to budowla wolnostojąca, jednonawowa z prostokątnym prezbiterium. W jej obrębie dokonywano pochówków ówczesnych elit państwa pierwszych Piastów.

Wał grodowy

Najbardziej charakterystycznym obiektem na Ostrowie Lednickim, widocznym już z lotu ptaka, są pozostałości wału grodowego. Otaczał on palatium, kościół grodowy oraz pobliskie zabudowania. Umocnienia zostały zbudowane z dębowego drewna i ziemi, z zastosowaniem techniki przekładkowej. Wał mógł mieć nawet kilkanaście metrów wysokości. Po dziś dzień jego pozostałości są bardzo dobrze widoczne.

Drewniane mosty

Aby była możliwa komunikacja pomiędzy wyspą a lądem, konieczne było wybudowanie przeprawy mostowej. Ostrów Lednicki był połączony z brzegami za pomocą dwóch imponujących mostów. Oprócz funkcji komunikacyjnej pełniły one również rolę militarną. W wodach jeziora odnaleziono relikty i pozostałości tych konstrukcji.

Pierwszy most (zachodni) zwany poznańskim, miał 440 m długości. To największy ze znanych nam mostów monarchii wczesnopiastowskiej. Badanie metodą dendrochronologiczną wykazało, iż drewno użyte do budowy mostu zostało ścięte w latach 963-964.

Drugi most (wschodni) zwany gnieźnieńskim, miał 170 m długości. Jego datowanie jest podobne, jak mostu zachodniego.

Skarby Wyspy Władców

Jeżeli mówimy o wyspie tak potężnych władców, nie mogło zabraknąć również skarbów. Podczas prac archeologicznych, naukowcy natrafili na wiele niezwykłych artefaktów. Znaleziska te mają niezwykłą wartość historyczną. I tak oto wraz z pozostałościami budowli sakralnych odkryto wiele przedmiotów związanych ze wczesnym kultem chrześcijaństwa. Najcenniejszym z nich jest tzw. stauroteka. Jest to specjalny rodzaj relikwiarza w kształcie krzyża, z pozłacanej blachy brązowej. Oprawiono go w gagat, czyli czarny bursztyn. Prawdopodobnie przechowywana była w nim relikwia w postaci fragmentu drzewa z krzyża Jezusa Chrystusa.

Na wyspie władców nie zabrakło również monet, które dokumentują bogactwo ówczesnych elit i czasy świetności Ostrowa Lednickiego.

Jak już wspomniałem, wyspa posiadała również funkcje militarne. Możemy nawet mówić o wysokim poziomie militaryzacji tego miejsca, czego dowodem jest odnajdywanie licznego uzbrojenia. Zbiór odnalezionego wyposażenia to ponad 300 sztuk broni, pochodzących z różnych okresów, od połowy X wieku do XII wieku. Odnalezienie tego jednego z największych zbiorów wczesnośredniowiecznej broni w Europie, jest wynikiem wielu bitew, jakie miały miejsce na przełomie wieków na lednickich mostach.

Wyprawa na Wyspę Władców

Oprócz oglądania wspaniałych zbiorów Muzeum Pierwszych Piastów możliwe jest również zwiedzanie całej wyspy. Spacerując po wyspie czuje się „zapach historii” tego niezwykłego miejsca. Poza oglądaniem pozostałości piastowskich budowli, zorganizowane są również rekonstrukcje chat osady.

Dal wszystkich, którzy chcieliby poznać lepiej historię tego niezwykłego miejsca, zapraszam do oglądania filmu Tajemnice początków Polski – Wyspa Władców.

Poniżej mapa z lokalizacją wyspy oraz linkami.