10 niezwykłych budowli na Dolnym Śląsku

16,9K

Lista 10 niezwykłych budowli na Dolnym Śląsku. Rekordy architektury, ciekawostki budowlane. Niezwykłe miejsca warte odwiedzenia w województwie dolnośląskim.

Lista 10 niezwykłych budowli na Dolnym Śląsku

Zapraszam do przeglądania mojej listy niezwykłych obiektów architektury na Dolnym Śląsku. Wyselekcjonowałem 10 budowli, które wyróżniają się czymś niezwykłym. Nie tylko na tle regionu, ale także na tle Polski i Europy. Na liście znajdują się rekordy budowlane, perły baroku i modernizmu. Niezwykle odważne i awangardowe projekty. Kluczowe obiekty dolnośląskiej infrastruktury. Wszystkie miejsca, o których piszę dostępne są do zwiedzania. Zapraszam więc do ich odwiedzenia. Lista 10 niezwykłych budowli na Dolnym Śląsku poszeregowana jest chronologicznie, ze względu na czas wybudowania. Od najstarszego, do najmłodszego obiektu.

1. Świątynia Wang w Karpaczu

Pierwotnie kościół został zbudowany na przełomie XII i XIII wieku w południowej Norwegii, w miejscowości Vang. W XIX wieku obiekt został kupiony przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV i przewieziony w częściach do Prus. Początkowo kościół miał trafić do muzeum w Berlinie, ale za namową Fryderyka von Reden, postanowiono odbudować go na terenie Dolnego Śląska. W latach 1842-1844 Świątynia Wang została z powrotem wzniesiona w Karpaczu. Kościół zbudowany jest z sosny norweskiej, nasączonej żywicą. Ciekawostką jest to, że konstrukcja kościoła wykonana jest bez użycia gwoździ, wszystkie połączenia zrealizowano przy pomocy drewnianych złączy ciesielskich.

2. Opactwo Cystersów w Lubiążu

Ta śląska perła baroku położona w Lubiążu to największe opactwo cystersów na świecie. Należy to jednych z największych obiektów sakralnych w Europie. Wymiary opactwa są naprawdę imponujące. Sama powierzchnia dachów wynosi 2,5 ha, a długość najdłuższej fasady mierzy 223 m. Opactwo cystersów składa się z kilku obiektów wybudowanych w różnym okresie. Najważniejsze z nich zostały zbudowane na przełomie XVII i XVIII wieku. Jest to Pałac Opatów, Kościół Najświętszej Marii Panny i Klasztor. Tylko te trzy obiekty mają razem 322 tys. m³ kubatury. Choć Opactwo Cystersów po sekularyzacji przestało mieć znaczenie sakralne, a później przez wiele lat było niszczone, zachowało się kilka sal. Dziś część z nich jest już odrestaurowana. Do najważniejszych należy imponujący przepychem refektarz Opata.

3. Twierdza Srebrna Góra

O pruskiej twierdzy w Srebrnej Górze mówi się, jako o największej twierdzy górskiej w Europie. Nie wiem na ile jest to stwierdzenie prawdziwe, ale na pewno obiekt jest imponujący. Zarówno ze względu na swoje rozmiary, jak i położenie w górach na wysokości około 680 m n.p.m. Twierdza została wzniesiona nad Przełęczą Srebrną, która rozdziela Góry Sowie i Bardzkie. Ta przełęcz miała kluczowe znaczenie strategicznie, co zadecydowano o lokalizacji pruskiej fortyfikacji właśnie w tym miejscu. Twierdza została zbudowana w latach 1765-1777. Posiada 151 pomieszczeń fortecznych. We wnętrzach twierdzy mieściło się 3756 żołnierzy, plus duże zapasy amunicji, opału i żywności. Poniżej na zdjęciu z mapy LIDAR prezentuję rozmieszczenie donżona i fortów twierdzy z wykorzystaniem potencjału obronnego górskich terenów.

4. Wiadukt Kolejowy w Bolesławcu

To jeden z największych kamiennych wiaduktów w Europie. Jego wymiary są imponujące. Wiadukt w Bolesławcu ma 490 m długości, 8 m szerokości i 26 m wysokości. Składa się z 35 przęseł. Projektantem obiektu był architekt Fryderyk Engelhardt Gansel, który przy tworzeniu kształtów wiaduktu wzorował się na rzymskich akweduktach. Budowa wiaduktu trwała 2 lata i zakończyła się w 1846 roku. Na otwarciu obiektu zjawił się sam król pruski Fryderyk Wilhelm IV. Wiadukt i zarazem most kolejowy rozpostarty jest nad rzeką Bóbr. Po ponad 150 latach od otwarcia i kilku remontach, wiadukt jest wciąż używany w normalnym ruchu kolejowym. Jego pełne wymiary możemy dostrzec dopiero na filmie „z lotu ptaka”, który zamieszczam poniżej.

5. Tunel Kolejowy pod Małym Wołowcem

Kolejny obiekt na liście niezwykłych budowli na Dolnym Śląsku. Najdłuższy tunel kolejowy w Polsce. Tak naprawdę są to dwa tunele wyryte w górze Mały Wołowiec koło Wałbrzycha. Tunele kolejowe są względem siebie równoległe i połączone mniejszymi łącznikami. Pierwszy tunel ma długość 1560 m, został wydrążony w latach 1876-1879. Drugi równoległy, o rekordowej długości 1601 m, wydrążono w latach 1909-1911. Krótszy z tuneli jest już od lat nieczynny, a jego tory zostały zdemontowane. Dlatego można wejść swobodnie do jego wnętrza i przejść całą trasę, co oczywiście polecam. Drugi z tuneli jest ciągle używany w normalnym ruchu kolejowym. Można nim przejechać pociągiem jeżdżącym na trasie od Wałbrzycha do Jedliny-Zdrój.

6. Zapora Wodna w Pilchowicach

Druga pod względem wielkości zapora wodna w Polsce, po zaporze wodnej w Solinie. Charakterystyczne dla tego obiektu są jego wymiary. Zapora w Pilchowicach ma 270 m długości korony i 62 m wysokości. Jej wymiary odpowiadają prawie dokładnie wymiarom Titanica, który mierzył 269 m szerokości i 53 m wysokości. Tak samo jak Titanic, została oddana do użytku w roku 1912. Zapora w Pilchowicach jest częścią systemu przeciwpowodziowego w zachodnich Sudetach. Impulsem do jej budowy była katastrofalna w skutkach powódź z roku 1897. Pilchowicka zapora już od ponad 100 lat chroni mieszkańców Doliny Bobru przed niszczycielskim żywiołem powodzi. Więcej ciekawostek oraz historia budowy zapory znajduje się na moim filmie.

7. Hala Stulecia we Wrocławiu

Najważniejsze dzieło wrocławskiego modernizmu i sztandarowa śląska budowla z początków XX wieku. Mowa o monumentalnej Hali Stulecia wzniesionej w latach 1911-1913, według projektu architekta Maxa Berga. Od 2006 roku hala jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Podczas budowy zastosowano kilka nowoczesnych rozwiązań. Między innymi wykorzystywano na szeroką skalę elementy prefabrykowane. W momencie powstania stanowiła obiekt wyjątkowy, posiadała żelbetowe przekrycie o największej rozpiętości na świecie. Wymiary to 42 m wysokości i 67 m średnicy kopuły.

8. Obserwatorium Meteorologiczne na Śnieżce

Jedna z najbardziej charakterystycznych i niezwykłych budowli na Dolnym Śląsku. A także najwyżej położona budowla w regionie. Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne znajdujace się na Śnieżce, najwyższym szczycie Sudetów. Obserwatorium zostało zbudowane w latach 1966-1974, według projektu architektów Witolda Lipińskiego i Waldemara Wawrzyniaka. Obserwatorium jest szczególne ze względu na swoje kształty przypominające dyski, latające talerze lub spodki. Witold Lipiński tak tłumaczył kształty swojego projektu.

W latach pięćdziesiątych wiele mówiło się o niezidentyfikowanych pojazdach latających, a mnie zawsze fascynowały linie krzywe i kuliste przestrzenie – postanowiłem, że obserwatorium PIHM na Śnieżce będzie miało kształt talerzy.

Warto wspomnieć, że górny dysk obserwatorium uległ zawaleniu w roku 2009, ale został już ponownie odbudowany.

9. Most Rędziński we Wrocławiu

To jeden z najbardziej imponujących obiektów architektonicznych na Dolnym Śląsku. Najwyższy i najdłuższy most podwieszany w Polsce. Stanowi element Obwodnicy Autostradowej Wrocławia A8. Most Rędziński ma 122 m wysokości i 612 m długości, a razem z dojazdowymi estakadami mierzy 1742 m długości. W każdym kierunku kierowcy mają do dyspozycji po trzy pasy ruchu. Szczególne wrażenie most robi podczas przejazdu w nocy. Kiedy jego żelbetowe przęsła i pylon są wspaniale oświetlone, potęgując efekt wielkości. Koszt budowy Mostu Rędzińskiego wyniósł 576 mln zł. Jego budowa trwała 3 lata, a zakończenie nastąpiło w roku 2011.

10. Wieżowiec Sky Tower we Wrocławiu

Najmłodszy obiekt na mojej liście niezwykłych budowli na Dolnym Śląsku to wrocławski wieżowiec Sky Tower. To jeden z najwyższych budynków w Polsce. Przyjmując metodę liczenia wysokości budynku mierząc do dachu (lub do najwyższego piętra) Sky Tower jest najwyższym budynkiem w Polsce. Wysokość całkowita to 212 m, a do dachu 205,82 m. W kategorii całkowitej wysokości ustępuje Pałacowi Kultury i Nauki w Warszawie, którego wysokość całkowita wynosi 237 m. Sky Tower powstał na miejscu innego wrocławskiego drapacza chmur – Poltegoru. Zanim rozpoczęto budowę obecnego wieżowca, trzeba było zburzyć Poltegor, co również nie było zadaniem łatwym. Budowa Sky Towera trwała ponad 4 lata, a zakończoną ją w roku 2012.

Poniżej przedstawiam jeszcze raz listę 10 niezwykłych budowli na Dolnym Śląsku, tym razem z zaznaczonymi miejscami na mapie.