Opactwo w Krzeszowie – Perła baroku ukryta wśród sudeckich wzgórz

8,7K

Pocysterskie Opactwo w Krzeszowie – Europejska Perła Baroku. Urokliwie położona świątynia we wsi Krzeszów pomiędzy Górami Kamiennymi. Dziś krzeszowski zespół klasztorny stanowi przykład śląskiego baroku w najlepszym wydaniu. Wpisany na prestiżową prezydencką listę Pomników Historii jest również udostępniony do zwiedzania. Turyści odwiedzający Krzeszów mają do wyboru nie tylko zwiedzanie wnętrza bazyliki, ale i również mogą zobaczyć miejsca dawniej niedostępne dla zwykłych zjadaczy chleba.

Opactwo Cystersów w Krzeszowie

Początki historii Krzeszowa sięgają jeszcze czasów Piastów Śląskich. 8 maja 1242 roku księżna Anna, wdowa po Henryku II Pobożnym, przekazała benedyktynom z czeskich Opatovic miejsce w lesie o nazwie Grissobor, które mogli własnymi rękami wykarczować. Jednak z jakichś przyczyn benedyktyni opuścili podarowany teren i sprzedali posiadłości księciu świdnicko-jaworskiemu Bolkowi I Surowemu. 8 września 1292 roku książę Bolko I wystawił dokument fundacyjny dla opactwa cystersów, sprowadzając do Krzeszowa zakonników z Henrykowa. Cystersi otrzymali 200 dużych łanów wraz z wsiami, z których mogli pobierać czynsze. Uzyskali również liczne przywileje. Opactwo otrzymało wezwanie Gratia Sanctae Mariae – Łaski Najświętszej Maryi, a zakonnicy przystąpili do budowy kościoła i klasztoru. Książę Bolko I przeszedł do historii jako fundator opactwa. Po swojej śmierci jego ciało spoczęło w prezbiterium kościoła. W opactwie został pochowany także jego syn Bernard Świdnicki i wnuk Bolko II Mały. Tym samym świątynia stała się nekropolią dla linii książąt świdnicko-jaworskich.

Mijały kolejne lata, a opactwo w Krzeszowie zdobywało kolejne przywileje i pozyskiwało nowe posiadłości. Pierwszy kryzys przyniosła jednak reformacja, która doprowadziła do spadku powołań. W 1600 roku w klasztorze było zaledwie 12 zakonników. Szczególnie katastrofalny okazał się okres tzw. wojny trzydziestoletniej, w trakcie której opactwo zostało splądrowane i spalone przez Szwedów. Ponowny złoty okres dla klasztoru rozpoczął się z chwilą, kiedy to opatem został Bernard Rosa. Opat Rosa rozpoczął intensywną działalność kontrreformatorską, nawracając okoliczną ludność na katolicyzm. Nowy opat spłacił również długi opactwa, założył szkołę, rozpoczął remont gotyckiego kościoła, wybudował kalwarię i przeprowadził pierwszą barokizację założenia. W tamtym czasie krzeszowscy cystersi trudnili się różnorodną działalnością, od rolnictwa, poprzez rybołówstwo, tkactwo, skończywszy na kopalniach. Kolejnymi opatami, którzy złotymi zgłoskami zapisali się w historii Krzeszowa byli Dominik Geyer (twórca gospodarczej potęgi opactwa) i Innocenty Fritsch (budowniczy nowego kościoła klasztornego). To właśnie opatowi Fritschowi zawdzięczamy dziś współczesny barokowy wygląd opactwa w Krzeszowie. Zaraz po swojej elekcji podjął on decyzję o rozbiórce starego gotyckiego kościoła i budowy nowego, monumentalnego obiektu w nowej barokowej odsłonie. Ów barok, który dziś możemy podziwiać w Krzeszowie, był reakcją na protestantyzm. Swoim bogactwem i przepychem miał przyćmić protestanckie świątynie i przyciągnąć wiernych do wiary katolickiej.

Wybuch wojen śląskich zakończył okres prosperity opactwa w Krzeszowie. W ich wyniku większość Śląska została wchłonięta do Królestwa Prus. W 1810 roku decyzją króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III dobra cysterskie zostały zsekularyzowane, a ich majątki przejęte przez państwo. Decyzja władz pruskich dotyczyła również opactwa w Krzeszowie. Po ponad 500 latach działalności cystersi opuścili Krzeszów. Po zakończeniu I wojny światowej do Krzeszowa wprowadzili się benedyktyni, którzy zajmowali pocysterski zespół klasztorny aż do zakończenia II wojny światowej. Z chwilą nastania nowych polskich władz do klasztoru wprowadziły się siostry benedyktynki z Lwowa, a duszpasterstwo przejęli polscy księża. Współcześnie zespół pocysterski w Krzeszowie należy do diecezji legnickiej, jednocześnie nosząc oficjalną nazwę Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej.

Współcześnie pocysterskie opactwo w Krzeszowie jest jedną z najchętniej odwiedzanych atrakcji w regionie. Obiekt zaprasza do zwiedzania nie tylko pielgrzymów spragnionych doznań duchowych, ale i również zwykłych turystów pragnących zobaczyć perłę baroku położoną wśród sudeckich wzgórz. W samym opactwie do zwiedzania udostępnionych jest kilka miejsc.

Kościół Klasztorny – Bazylika Wniebowzięcia NMP

Dawniej główna świątynia klasztoru, barokowy kościół wzniesiony w latach 1728–1735. Nowa cysterska budowla stanęła na gruzach starej gotyckiej świątyni, która została rozebrana z polecenia opata Innocentego Fritscha. Kościół posiada układ halowo-emporowy. Bogato zdobione wnętrza, freski, rzeźby, obrazy – zachwycają i przyprawiają o zawrót głowy. Najbardziej charakterystycznym elementem budowli są dwie wieże o wysokości 71 metrów.

Dodatkową opcją zwiedzania bazyliki jest możliwość wejścia na jedną z wież. Z wieży możemy podziwiać okoliczny teren. Wchodząc na samą górę możemy zobaczyć niezwykle imponującą konstrukcję więźby dachowej, pod którą znajduje się sklepienie – to sklepienie, które jeszcze przed chwilą podziwialiśmy z dołu.

Do zwiedzania udostępnione są również podziemia bazyliki, w których możemy zobaczyć ślady dawnej gotyckiej świątyni.

Kościół św. Józefa

Kolejnym kościołem udostępnionym do zwiedzania na terenie pocysterskiego opactwa jest kościół pw. św. Józefa. Barokowy kościół wybudowany został w latach 1690–1696 przez opata Bernarda Rosę. Pierwotnie świątynia również posiadała dwie wieże, ale uległy one zawaleniu w 1693 roku. Kościół służył jako świątynia parafialna dla ludności z okolic Krzeszowa. Również i w tym obiekcie znajdziemy wspaniały cykl fresków.

Mauzoleum Piastów Śląskich

Opactwo w Krzeszowie to nie tylko imponujące kościoły, ale i również miejsca związane z najważniejszą historią Dolnego Śląska. Tutaj bowiem w ufundowanym przez siebie klasztorze spoczął jeden z najpotężniejszych Piastów Śląskich – książę Bolko I Surowy (zm. 1301 r.). Jego ciało zostało złożone w prezbiterium pierwszej gotyckiej świątyni. Również w Krzeszowie zostali pochowani kolejni książęta. Jego synowie książę Bernard Świdnicki (zm. 1326 r.) i prawdopodobnie również książę Henryk I Jaworski (zm. 1346 r.). Ostatni z Piastów spoczął książę Bolko II Mały (zm. 1368 r.), który przeszedł do historii jako ostatni niezależny książę piastowski na terenie Śląska. Po zburzeniu starej gotyckiej świątyni ich szczątki zostały przeniesione do nowo wybudowanego przy barokowym kościele mauzoleum. Do naszych czasów zachowały się tylko sarkofagi Bolka I Surowego i Bolka II Małego.

Muzeum – Dom Gościnny Opata

Na terenie pocysterskiego opactwa zorganizowano również muzeum. Znajduje się ono w dawnym domie gościnnym opata. W muzeum możemy zobaczyć zbiory związane z historią krzeszowskiego opactwa.

Góra i Kościół św. Anny

Wybierając się do Krzeszowa warto zwiedzić nie tylko teren klasztoru. Wokół opactwa znajdują się również inne miejsca warte odwiedzenia. Jednym z nich jest Góra Świętej Anny, na której na szczycie wybudowano kościół pw. św. Anny. Jest to również jeden z lepszych punktów widokowych na opactwo.

Betlejem i pawilon na wodzie

W niedalekiej odległości od opactwa ulokowany jest przysiółek Betlejem, w którym znajduje się letni pawilon na wodzie i kaplica betlejemska. Betlejem zostało wybudowane w latach 1674–1678 przez opata Bernarda Rossę. Sam pawilon na wodzie został ufundowany przez opata Innocentego Fritscha w 1732 roku. Pierwotnie pawilon był miejscem przeznaczonym dla opatów do modlitwy i kontemplacji.

Kalwaria

Przy opactwie w Krzeszowie znajduje się również wybudowana z inicjatywy opata Bernarda Rosy kalwaria. Łącznie kalwaria składa się z 33 stacji, w większości w formie kapliczek. Dzieli się na dwie części: droga pojmania (stacje I–XV) i droga krzyża (stacje XVI–XXXIII). Pierwsza stacja znajduje się na parkingu przed głównym wejściem do opactwa. Swoją trasę pokonuje przez przysiółek Betlejem, gdzie również znajdują się kilka stacji.

Szczegółowe informacje na temat zwiedzania pocysterskiego opactwa w Krzeszowie dostępne są na stronie www.opactwo.eu.

Więcej zdjęć na profilu Adrian Sitko – Fotografia.

Pocysterskie opactwo w Krzeszowie – Mapa