Recenzja książki „Efekt Lucyfera” Philip Zimbardo. Przełomowa książka amerykańskiego psychologa, opisująca stanfordzki eksperyment więzienny i nadużycia w amerykańskim więzieniu Abu Ghraib w Iraku.
„Efekt Lucyfera” Philip Zimbardo – Recenzja
„Efekt Lucyfera” to jedna z najważniejszych książek Philipa Zimbardo, amerykańskiego psychologa i profesora Uniwersytetu Stanforda. Zimbardo podzielił swoją książkę na dwie podstawowe części. Pierwsza część opisuje dokładnie tak zwany stanfordzki eksperyment więzienny, który był przeprowadzony przez Zimbardo w roku 1971. Otóż postanowił on na terenie swojego uniwersytetu, utworzyć więzienie na potrzeby badania, do którego miała trafić grupa młodzieży. Zimbardo wytypował ochotników do eksperymentu, a następnie podzielił ich zupełnie przypadkowo na dwie grupy. Jedna grupa miała być więźniami, a druga strażnikami. Wyniki i przebieg eksperymentu w pewnym momencie wymknęły się z pod kontroli. Sytuacja była na tyle poważna, że Zimbardo i jego współpracownicy postanowili awaryjnie przerwać wcześniej eksperyment. Na podstawie obserwacji wysunął wniosek, że odpowiednie specyficzne warunki i otoczenie, może skłonić każdą osobę do popełniania okrutnych czynów. Czynów, które w normalnym środowisku są nie do zaakceptowania. Normalni, zdrowi, młodzi mężczyźni, wytypowani całkiem przypadkowo, dostali mundury, pałki, okulary i więźniów pod swoją opiekę. W krótkim czasie zaczęli znęcać się nad nimi. Nad więźniami, którzy jeszcze kilka dni temu byli, tak jak i strażnicy, normalnymi obywatelami. Zimbardo obwinia za to sytuację w jakiej znaleźli się uczestnicy eksperymentu oraz siłę oddziaływania otoczenia, które „wepchnęło” ich w swoje nietypowe role.
Druga część książki poświęcona jest wydarzeniom, które miały miejsce ponad 30 lat później. Podczas II wojny w Zatoce Perskiej, amerykańskie wojska wykorzystały do przetrzymywania podejrzanych, byłe irackie więzienie Abu Ghraib pod Bagdadem. W roku 2004 amerykańska telewizja opublikowała drastyczne zdjęcia, przedstawiające amerykańskich strażników znęcających się na irackimi więźniami. Wewnętrzne śledztwo wykazało szereg nieprawidłowości. Zimbardo szybko rozpoznał pewne wspólne cechy tego wydarzenia i swojego eksperymentu z roku 1971. W tej części książki, opisuje on przebieg wydarzenia oraz swoją rolę, jako biegłego sądowego, z którego opinią zapoznał się wymiar sprawiedliwości.
Druga część „Efektu Lucyfera” jest już moim zdaniem znacznie słabsza i mniej interesująca, w porównaniu do trzymającej w napięciu, jak thriller, części pierwszej. Wnioski wysunięte przez Zimbardo pozwalają spojrzeć trochę inaczej na wydarzenia z przeszłości i zachowania ludzi. Zwłaszcza w kontekście niewyobrażalnych zbrodni II Wojny Światowej. „Efekt Lucyfera” to książka ważna i niezmiernie potrzebna, do oceny przeszłości i teraźniejszości. Zjawisk i wydarzeń społecznych, a także naszych indywidualnych zachowań. Polecam do przeczytania.
Tytuł: Efekt Lucyfera
Autor: Philip Zimbardo
Rok polskiego wydania: 2008
Moja ocena: ★★★★☆
„Efekt Lucyfera” Philip Zimbardo
